Βρισκόμενος κανείς στην
Καλαμπάκα αξίζει να επισκεφθεί το σημαντικό για τα ευρήματά του και την ιστορία
του, Σπήλαιο της Θεόπετρας μοναδικό αρχαιολογικό μνημείο. Ένα από τα πλέον
ενδιαφέροντα από ιστορικής άποψεως σπήλαια της Ελλάδας, είναι και το σπήλαιο
Θεόπετρας που βρίσκεται στην κοινότητα της Θεόπετρας, σε μικρή απόσταση από την
Στα δυτικά της εθνικής οδού Τρικάλων - Ιωαννίνων, 3χλμ πριν από τα Μετέωρα, ορθώνεται πάνω από το χωριό Θεόπετρα ένας βραχώδης ασβεστολιθικός όγκος, στη βορειοανατολική πλευρά του οποίου βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο. Πρόκειται για τη δυτικότερη προϊστορική θέση της θεσσαλικής πεδιάδας, που βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς Χάσια, η οποία αποτελεί και το φυσικό όριο μεταξύ Θεσσαλίας και Hπείρου.
Στα δυτικά της εθνικής οδού Τρικάλων - Ιωαννίνων, 3χλμ πριν από τα Μετέωρα, ορθώνεται πάνω από το χωριό Θεόπετρα ένας βραχώδης ασβεστολιθικός όγκος, στη βορειοανατολική πλευρά του οποίου βρίσκεται το ομώνυμο σπήλαιο. Πρόκειται για τη δυτικότερη προϊστορική θέση της θεσσαλικής πεδιάδας, που βρίσκεται στους πρόποδες της οροσειράς Χάσια, η οποία αποτελεί και το φυσικό όριο μεταξύ Θεσσαλίας και Hπείρου.
Το
σπήλαιο βρίσκεται σε υψόμετρο περίπου 100 μέτρα από την επιφάνεια της πεδιάδας
και 280 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας. Μπροστά από το σπήλαιο ρέει ο
ποταμός Ληθαίος, παραπόταμος του Πηνειού.
Είσοδος Σπηλαίου
Η
είσοδος του σπηλαίου είναι αψιδωτή με διαστάσεις 17 x 3 μέτρα, ενώ ο κύριος
θάλαμός του, περίπου τετράγωνος με μικρές πλευρικές κόγχες, έχει έκταση 500
τετραγωνικά μέτρα.
Ο σχηματισμός του ασβεστολιθικού βράχου της
Θεόπετρας τοποθετείται στην ανώτερη Κρητιδική περίοδο (137.000.000 - 65.000.000
χρόνια από σήμερα). Η δημιουργία του σπηλαίου είναι κατά συνέπεια μεταγενέστερη
της παραπάνω ηλικίας. Το σπήλαιο άρχισε να κατοικείται κατά τη Μέση
Παλαιολιθική Εποχή (η οποία αρχίζει περίπου πριν 130.000 χρόνια).
Αρχαιολογική και Επιστημονική Σπουδαιότητα
Το σπήλαιο αυτό είναι το πρώτο που
ανασκάπτεται στη Θεσσαλία και το μόνο μέχρι στιγμής σε όλη την Ελλάδα με
συνεχείς ανθρωπογενείς επιχώσεις που ξεκινούν από τη Μέση Παλαιολιθική Εποχή
και φθάνουν μέχρι το τέλος της Νεολιθικής (3000 π.Χ.). Η επιστημονική
σπουδαιότητα του σπηλαίου κρίνεται ως πολύ σημαντική για την προϊστορία όλου
του Ελλαδικού χώρου καθώς, όπως σημειώνουν οι αρχαιολόγοι, είναι ένα από τα
λίγα σπήλαια στην Ελλάδα με τόσο μεγάλο εύρος επιχώσεων που καλύπτουν την
εξέλιξη του ανθρώπου σε μία περίοδο πολύ καθοριστική για την εξέλιξή του,
δηλ. της μετάβασης από τον Νεάτερνταλ στο Χόμο Σάπιενς. Η σημαντικότητα της
χρονολογικής αυτής συνέχειας έγκειται στο γεγονός ότι για πρώτη φορά μπορούμε
στον ελλαδικό χώρο να δούμε τη μετάβαση από τον Παλαιολιθικό στο Νεολιθικό
τρόπο ζωής.
Τα δεδομένα των ανασκαφών
κατατάσσουν τη Θεόπετρα ως μία από τις περισσότερο χρονολογημένες θέσεις στην
Ελλάδα και δίνει τις παλαιότερες ηλικίες. Οι ανασκαφές «ήρθαν να επιβεβαιώσουν
την προς τα πίσω άρρηκτη συνέχεια του Νεολιθικού Πολιτισμού στη Θεσσαλία και να
αποδείξουν με τα σχετικά ευρήματα πως και η καθιέρωση της καλλιέργειας και η
κεραμική τεχνολογία υπήρξαν το αποτέλεσμα προσπαθειών πολλών χιλιετιών, που
μετέτρεψαν το άγριο σε καλλιεργημένο και τον πηλό σε κεραμική».
Το σπήλαιο κατοικήθηκε μέχρι και
τη Νεολιθική Εποχή και οι επιστήμονες συμπεραίνουν ότι κατά τη διάρκεια «όλων
αυτών των χιλιετιών είναι πολύ πιθανό ότι άλλαξε και ο ανθρώπινος τύπος που
ζούσε στην περιοχή, αφού από άλλες θέσεις της Ευρώπης είναι γνωστό ότι ο
άνθρωπος Homo Sapiens Neanderthalensis χάνεται μετά τα 40.000 χρόνια περίπου
και εμφανίζεται ο σημερινός σύγχρονος άνθρωπος Homo Sapiens Sapiens».
Ευρήματα ανασκαφής
Μεταξύ άλλων, στο σπήλαιο βρέθηκαν
λίθινα εργαλεία Παλαιολιθικής - Μεσολιθικής και Νεολιθικής Εποχής, κεραμικά
ευρήματα Νεολιθικά, οστέινα εργαλεία, κοσμήματα από όστρεο, ένα μοναδικό για
τον ελλαδικό χώρο χρυσό κόσμημα της Παλαιολιθικής, της Μεσολιθικής και της
Νεολιθικής περιόδου, καθώς και τα περίφημα ανθρώπινα αποτυπώματα της Θεόπετρας
που χρονολογούνται στα 130.000 χρόνια πριν από σήμερα και αποτελούν σπανιότατο
εύρημα όχι μόνο για τον ελλαδικό αλλά και για τον ευρωπαϊκό χώρο.
Το 1990-91 βρέθηκαν τα υπολείμματα
δύο ανθρώπινων σκελετών. Ο πρώτος είναι ένας γυναικείος σκελετός της
Μεσολιθικής εποχής (7.500-8.500 ετών) και θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικός για
τους επιστήμονες. Αν και είναι γνωστή η κατοίκηση του ελλαδικού χώρου αυτή την
εποχή, τα σκελετικά ευρήματα σπανίζουν. Ένας ακόμη σκελετός αυτής της περιόδου
έχει βρεθεί στο Φραγθί της Αργολίδας.
Ο δεύτερος είναι ένας ανδρικός
άνω-παλαιολιθικός (14.500 ετών), του οποίου διασώθηκε δυστυχώς μόνο ο κρανιακός
του θόλος. Εξαιρετικό ενδιαφέρον παρουσιάζουν, επίσης, τρία στρώματα σκληρών
ιζημάτων που παρεμβάλλονται στις επιχώσεις του σπηλαίου και που, σύμφωνα με
τους αρχαιολόγους, αντιπροσωπεύουν πιθανότατα εποχές παγετώνων στη Θεσσαλία.
Αποτέλεσαν μήπως ξεχωριστή φυλή οι άνθρωποι που αναζητούσαν ασφάλεια στον
προστατευόμενο χώρο των κοιλωμάτων της γης; Οι αρχαιολόγοι πιστεύουν ότι τα
σπήλαια λειτουργούσαν ως καταφύγια για ορισμένες "κοινωνικές" ομάδες
που, όμως είχε τον ίδιο πολιτισμό με τους ανθρώπους που κατοικούσαν εκτός
σπηλαίων, στις ανοιχτές πεδιάδες. Η επιστήμη δεν έχει ακόμη διευκρινίσει αν τα
σπήλαια λειτουργούσαν ως μόνιμη ή περιστασιακή κατοικία.
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες: ΕΔΩ
Δείτε περισσότερες φωτογραφίες: ΕΔΩ
Πηγές: https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A3%CF%80%CE%AE%CE%BB%CE%B1%CE%B9%CE%BF_%CE%91%CF%83%CF%80%CF%81%CE%BF%CF%87%CE%AC%CE%BB%CE%B9%CE%BA%CE%BF